PREPROTETİK CERRAHİ

PROTEZ İÇİN ÇENE KEMİKLERİNİN VE YUMUŞAK DOKULARIN DÜZELTİLMESİ

Protez yapılmadan önce yumuşak ve sert dokuların daha iyi bir duruma getirilmesi amacıyla yapılan cerrahi işlemlerdir.

Bunlar;
* Çene kemiğinin üzerinde bulunan girinti ve çıkıntılar (Bunlar hareketli protezlerin kullanımı sırasında sürekli olarak vuruk yaralarına neden olur) düzeltilmesini
* Torusların (gelişimsel kemik büyümeleri yani lobuler kemik çıkıntıları) giderilmesini
* Frenektomiyi (dil ve dudak bağlarının kaldırılması)
* Protez kenarlarının mukozayı irrite etmesine bağlı olarak gelişen oluşumların (protez kenarı uru, irritasyon fibromu) alınmasını
* Erken yaşlarda diş kaybı ile birlikte uzun yıllar aynı protezi kullanan hastalarda çiğneme baskılarının kemiğe dengesiz iletilmesi sonucu kemik rezorpsiyonu ile birlikte çene kemiği üzerinde meydana gelen hareketli dokuların (mobil kretlerin düzenlenmesi) alınmasını içerir.

• Diş köklerinde apse varlığında çekim tek seçenek değildir. Önce kanal tedavisi yapılır. Yeterli olmazsa da Kök Ucu Tedavisi (Apikal Rezeksiyon) şansı vardır.

  Kök Ucu Tedavisi (Apikal Rezeksiyon), inatçı kök apselerinde diş köküne dışarıdan yapılan direk müdahale ile tedavi sağlanmasıdır.

  Dişin kökünün ve apsenin olduğu bölgede çene kemiği üzerinden küçük bir pencere açılır, apse temizlenir. Diş iyileşmeye bırakılır.

  Kök Ucu Tedavisi (Apikal Rezeksiyon) yapılmasına, kanal tedavisinin yetersiz kaldığı durumlarda, geleneksel yöntemlerde kanal tedavisi yapılamayacak durumlarda ya da biopsi amaçlı olarak karar verilebilir.

  Apikal rezeksiyonun rezeksiyonun yapılabilmesinin bazı şartları vardır. Örneğin dişin kökündeki iltihap kök kırığından kaynaklı ise rezeksiyonun bir faydası olmayacaktır. Dişin kökü anatomik oluşumlara yakınlık gösteriyorsa apikal rezeksiyon sıkıntılı olacaktır.

  Apikal Rezeksiyon Yapılması Gereken Durumlar:

  * Kanal tedavisinde başarı sağlanamayan durumlar => Kanalın tıkalı olması, inatçı enfeksiyon varlığı,kanal tedavisi yenilenmiş olmasına rağmen iyileşmeyen dişler, kök kanallarında ulaşılamayan ekstra kanalların varlığı,  normal yollarla kanal tedavisi yapılamayan dişler vs

  *Hastanın çeşitli sebeplerle kanal tedavisi seanslarına uyamayacağı durumlar

  *Travma sonucu diş kökünün son üçlüsünde meydana kırıklarda kırık parçanın çıkarılıp dişin kurtarılabileceği vakalar

  *Diş kökündeki lezyondan biopsi alınması gereken durumlar

  *Altında daimi diş oluşmamış olan ancak kökünde lezyon olan süt dişlerinde

  Apikal Rezeksiyon Yapılamayan Durumlar:

  *Sebebi anlaşılamayan kanal tedavisi başarısızlıkları => Bu durumda apikal rezeksiyonda da başarısızlık olması ihtimaldir. Öncelikle başarısızlığın sebebi belirlenmelidir. anatomik farklılıklar, inatçı bakteriler vs sebep ne ise ona göre yaklaşmak gereklidir.

  *Geleneksek kök kanal tedavisi yapılabilecek ise öncelik kanal tedavisidir.

  Kanal tedavisi ve apikal rezeksiyonun bir arada yapılması => İlk defa yapılan bir kanal tedavisinde, sadece kanal tedavisi ve ya rezeksiyonla birlikte yapılan kanal tedavisinde, apikal rezeksiyon yapılmasının sadece kanal tedavisi yapılmasına bir üstünlüğü bulunmamaktadır.

  *Anatomik oluşumların konumları

  *Dişin kökünün kısa olması, özellikle zaten sallanması olan dişlerse sıkıntı oluşturacaktır.

  *Sistemik hastalıklar

  Apikal Rezeksiyon Nasıl Yapılır?

  Apikal rezeksiyon yapılacak olan hastanın operasyon öncesi ağzını antiseptik bir gargara ile çalkalamasında fayda vardır. Hastanın 1 gün öncesinden klorheksidin içeren gargara kullanmaya başlaması yara iyileşmesinin hızlanması açısından yararlı olacaktır.

  Operasyon öncesi hastanın ağrı kesici kullanması, operasyon sonrası ağrının daha az olmasını sağlar.

  Apikal rezeksiyon yapılacak olan diş, lokal anestezi ile uyuşturulur. Diş klasik bir diş dolgusu ve diş çekimi nasıl uyuşturuluyorsa aynı şekilde uyuşturulacaktır.

  Kökteki lezyonun büyüklüğüne, dişin kökünün harabiyet derecesine göre sadece kök ucu bölgesinden veya diş ile diş etinin başladığı sınırdan itibaren kemik yüzeyi açılır, kök ucundaki iltihabi doku temizlenir. Burada bakterilerin tam olarak yok edilebilmesi açısından diş kökünün bir kısmında da kesi yapılacaktır.

  Kök ucundaki lezyon dolayısı ile komşu dişlerin de etkilendiği durumlarda, bu dişlere de kanal tedavisi yapılması ve apikal rezeksiyonun komşu dişleri de kapsayacak alanda yapılması gerekmektedir.

  Enfekte alan tamamen temizlenip kök ucunun dolgusu yapıldıktan sonra kaldırılan diş eti yerine dikilir. Dikişler kendiliğinden rezorbe olmayan ipliklerle atıldı ise 7 gün sonra alınacaktır.

  Operasyon sonra ağrı, şişlik, yüzde morluk gibi sıkıntılar oluşması normaldir.

  Apikal rezeksiyon sonrası dişin durumu kontrol edilmelidir. 3. ay, 6. ay, 12. ay ve 24. aylarda röntgen ile bakılır, kök etrafında yeni kemik oluşumu izlenir.

Diş Çekimi Nedir?

Diş çekimi, dişin kemikteki soket denilen yuvasından uzaklaştırılması işlemidir.

Diş ne zaman çekilmelidir?

• İleri derecede çürük ve madde kaybı yüzünden tedaviyle kurtarılamayan dişler.
• Çarpma sonucu, tedavisi mümkün olmayacak şekilde kırılan dişler.
• Kanal tedavisine rağmen kurtarılamayan apseli dişler.
• İleri derecede dişeti iltihabı nedeniyle sallanan dişler.
• Zamanında düşmeyen süt dişleri.
• Aşırı konum değişikliği (dönme, devrilme vb.) nedeniyle sorun yaratan dişler
• Kist ya da tümör içindeki dişler.
• Tam sürememiş (gömük) ve sorun yaratan dişler.
• Yer darlığı nedeniyle ortodontik tedaviye yardımcı olmak amacıyla, sorunsuz olduğu halde bazı dişler çekilebilir.

Diş çekimi korkusunu yenmek için ne yapılabilir?

Bu korkunun hiçbir şekilde giderilemeyeceğinin anlaşıldığı özel durumlarda, genel anestezi altında çekim yapılabilir. Ancak çoğunlukla hasta hekim arasındaki diyalog ve yaklaşım böyle bir girişimin gerekmediğini göstermektedir. Öncelikle çekilmesi gereken dişin vücuda verdiği zararlar ve ağrı gibi olumsuzluklar göz önüne alınarak, bundan kurtulmak gerektiği hatırlanmalıdır. İyi bir uyuşma sağlandıktan sonra, çekim sırasında, sadece bir basınç hissi ve dişin yükselmesi sırasında küçük çıtırtılar duyulabilir. Ağrı ya da acı olmaması gerekir. Genellikle insanlar çevrelerindekileri korkutmayı severler ve bu basınç ve çıtırtıları abartarak anlatırlar. Bu tür yanlış telkinlerin etkisinde kalınmamalı, her türlü soru hekime yöneltilmelidir.

Diş çekiminden sonra nelere dikkat edilmeli?

• Çekim yarasının üzerine konan tampon yarım saat kadar tutulmalıdır.
• Bu tampon atıldıktan sonra, gerekmiyorsa tekrar tampon konmamalı, oluşan pıhtının bozulmamasına özen göstermelidir.
• Ağız suyla çalkalanmamalıdır.
• Çekim sonrası iki saat kadar bir şey yenmemeli, bu süre dolduktan sonra da mutlaka ılık şeyler tecih edilmeli ve çok sıcak ya da soğuk yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
• 24 saat sigara içilmemelidir. Sigara  pıhtının bozulmasına ve yara yerinin ltihaplanmasına neden olabilir. Kuru soket denen bu durum uzun süre ağrıya sebep olur.
• 24 saat alkol alınmamalıdır.
• Hiç bir şekilde çekim yerine dokunulmamalı, yara bölgesi emilip tükürülmemelidir.
• Yaralı bölge 24 saat kullanılmamalıdır.
• Ağrı olursa aspirin dışında bir ilaç tercih edilmeli, mümkünse bunun için hekime danışılmalıdır.
• Çekim yeri mutlaka temiz tutulmalıdır. Yara içerisine yemek artığı dolması önlenmelidir. Çekimden 24 saat sonra, yumuşak bir diş fırçasıyla bölge yavaşça fırçalanmalıdır. Bu sırada ılık tuzlu su gargarasından da faydalanılabilir.
• Kanamanın hafif bir sızıntı halinde 6- 24 saat sürmesi normal kabul edilmektedir.  Ancak aşırı bir kanama varsa ya da bu süre aşılmışsa mutlaka kliniğimize başvurulması gerekir.
• Aynı şekilde, uzun süren ağrı şişlik  durumlarında da hekime haber verilmelidir.
• Sızıntı şeklinde devam eden kanamalarda, ıslatılmış bir çay poşeti, gazlıbezle sarılarak yara yerine konulabilir. Bu şekilde bir süre tampon yapmak, çayın içindeki bazı maddelerin kan durdurucu özelliği nedeniyle faydalı olabilir.

20’lik dişler ağızda en son çıkan ve ağız sağlığı açısından en az öneme sahip dişlerdir. Bu dişler 3. büyük azılardır. ‘20 yaş dişi’ olarak adlandırılmalarının nedeni 17-23 yaş arasında çıkmalarıdır.

Yaş ilerledikçe beslenme alışkanlıklarının değişmesiyle çene yapısı küçülür. Bu sebeple dişler, çenede rahat bir şekilde  yer bulamazlar. Bu yer darlığı ve dişlerin çıkmaya eğilimi, 20 yaş dişleri problemlerini oluşturur.

Çoğu insanda ağzın dört köşesinde birer adet olmak üzere toplam dört tane 20’lik diş bulunur. Genellikle diş etine veya kemik içerisine gömülü bulunurlar ya da yer darlığı yüzünden farklı yönlerde çıkarlar. Bunlar bir dizi probleme yol açtığından, daha fazla sıkıntıya neden olmadan hekim kararıyla çekilmeleri gerekir.

20’lik dişlerin çıkarılması için en uygun zaman 17 yaş civarıdır. Çünkü bu yaşlarda diş yeni oluşmaya başlamıştır ve kemik yetişkinlerdeki gibi sert olmadığı için ameliyatı kolaydır. Dişlerin kökleri tam olarak oluşmadığı için de iyileşme daha hızlı olacaktır.

20’lik dişin yol açtığı sıkıntılar çeşitli faktörlere göre değişir. Çene boyutu ve dişin süreceği yön, problemin büyüklüğünde belirleyicidir. Belki hiçbir ağrı ve şikayet olmayabilir ama diğer dişler büyük risk altındadır.

YİRMİ YAŞ DİŞLERİNİN SEBEP OLABİLECEĞİ SORUNLAR

• Dişin etrafında yada kökünde kist-tümör oluşumu,
• İltihap nedeni ile çene ağrısı, açıp kapatmakta zorluk, dişeti iltihabı,
• Öndeki dişlere baskı nedeni ile çapraşıklık,
• Çok ihmal edilmesi durumunda abse,
• Ağız içinde yada yüzde şişlikler,
• Çürük ve bakteri birikimi nedeni ile ağız kokusu.

Tam Gömülü 20 Yaş Dişleri :

Tam gömülü 20 yaş dişleri, sadece röntgen filmleri ile görülebilir. -öntgen ile takip edilmeleri gerekir. Öndeki dişin köklerine dahi baskı yapabileceklerinden, periyodik olarak takip edilmeleri gerekmektedir.

Kısmen çıkmış 20 yaş dişleri:

En çok sorun çıkaranlardır. Tam çıkamadıkları için öndeki dişe baskı yaparak çıkmaya çalışırlar. Üzerlerindeki diş eti parçası ( kapşon ) , zamanla arasına yemek artıklarının kaçması ve bakteri üremesi nedeniyle iltihaplanır.Dişin etrafındaki diş etinin iltihaplanması sonucunda ; ağrı , şişlik , abse oluşur. Zor temizlendiği için çürük için uygun ortam oluştururlar, komşu dişleri de çürütebilirler.

Tamamen çıkmış 20 yaş dişleri :

Genellikle sorun çıkarmazlar fakat çok geride oldukları için fırçalanmaları zordur.
Bu nedenle ağız bakımı çok iyi olmayan hastalarda koruyucu bir önlem olarak çekilmeleri tavsiye edilir.

20 YAŞ DİŞ ÇEKİM PROSEDÜRÜ;

20 lik diş ameliyatı dişsel ve genel sağlık durumunuzun değerlendirilmesiyle başlar. Dişi rahat bi şekilde değerlendirebilmek için genellikle röntgen alınır. Dişin durumuna göre panaromik bir film veya küçük bir film bir film alınabilir. Diş ameliyatı genellikle diş hekimi kliniğinde  yapılan bir işlemdir ancak çok komplike durumlarda ameliyatın çene cerrahı tarafından ameliyathane şartlarında yapılması uygun görülebilir. Ameliyatın tipi ve süresi tamamen dişin durumuna pozisyonuna bağlıdır. Genellikle işlem yarım saat ile bir buçuk saat arasında sürmektedir.

Ameliyattan 8 saat öncesine kadar bişey yiyip içmemeniz tavsiye edilir. İlk yapılacak işlem bölgenin uyuşturulmasıdır. Tam olarak diş ve etraf doku hissizleştiği zaman doktorunuz çalışmaya başlayacaktır. Kullanılacak yöntem dişin gömülü yada çıkmış olmasına bağlı olarak değişir.

Eğer dişiniz büyük oranda çıkmışsa sadece davye vasıtasıyla alınabilir. Kökler kemiğin içinde ayrık pozisyonda ve diş kemik içinde derinde ise; dişi parçalara ayırmak veya kemik kaldırmak gerekebilir.

• Öncelikle klinik ortamında fakat daha steril şartlarda çekim yapılır.
• Ağrısız bir çekim için anestezi yapılıp, dişin bulunduğu bölge uyuşturulur.
• •Dişin çekimi yapılır.
• Sonrasında gerekli ise dikişler atılıp bölgenin daha kolay iyileşmesi sağlanır.
• Gerekli görülüyor ise antibiyotik kullanımı sağlanır. Bununla birlikte ağrı kesici kullandırılır.
• Dikiş atıldı ise 1 hafta sonra dikişler alınır.